برنامه "زنان، خانواده و توسعه پایدار"

دولت دوازدهم/ ۱۴۰۰- ۱۳۹۶

توجه و حمایت از جامعه زنان و تقویت نهاد خانواده می تواند عامل موثر موفقیت برنامه های پیشرفت کشور در همه عرصه ها شود. نقش استثنایی زنان در تحقق بنیادین پیشرفت چنانچه در نظر گرفته شود و سازوکارهای نقش آفرینی آنان فراهم باشد، ضامن تحقق چشم اندازهای آینده روشن خواهد بود. برای دستیابی به این مهم، برنامه ها باید در ظرفیت سازی و ایجاد نظام کاآمد و خلاقانه ای برای فعال سازی پتانسیل های نیمی از منابع انسانی جامعه یعنی زنان استوار شود. با این رویکرد برنامه دولت دوازدهم در حوزه زنان با عنوان "زنان، خانواده و توسعه پایدار" که زمینه های اجرای آن در قانون برنامه ششم توسعه و تلاش های موثر دولت یازدهم فراهم شده، تقدیم می شود.

برای اجرای این برنامه البته باید تاکید کرد که بخشی از فعالیت ها در دولت دوازدهم میان بخشی بوده و می بایست با مشارکت دستگاههای مختلف اجرایی، قوای سه گانه، نهادهای مدنی و مذهبی، بخش خصوصی و مراکز فرهنگی، دینی و دانشگاهی به اجرا در آید. بنابراین نقش معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در خصوص بخشی از برنامه ها در واقع هماهنگی، راهبری، پیگیری، ظرفیت سازی و نظارت بر اجراست

به منظور بهره‌مندی جامعه از سرمایه انسانی و اجتماعی زنان در فرآیند توسعه پایدار و متوازن و تحقق الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت، تقویت نهاد خانواده و توان‌افزایی زنان و دختران که مقدمات آن در قانون برنامه ششم توسعه با لحاظ رویکرد عدالت جنسیتی فراهم شده، به شرح زیر است:

۱- ارتقاء سطح کارآیی موثر معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری

• تشکیل سازمان ملی زنان و خانواده ذیل ریاست جمهوری

• بررسی ظرفیت های قانونی موجود حوزه معاونت با سنجش میزان کاربردی بودن تعاملات و هدف گذاری برای ارتقا توان مفاهمه با سایر دستگاهها

• ایجاد سازوکار فرابخشی زنان و خانواده برای هماهنگی امور در سطح ملی

• تقویت منابع برای پیگیری اجرای سیاست‌های کلی خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری و قانون برنامه ششم توسعه

• تدوین تقویم فعالیت های موثر در حوزه زنان و خانواده مبتنی بر برنامه چشم انداز و سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری

۲- دیده بانی وضعیت زنان و خانواده

• تحقق ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه با تدوین و ابلاغ شاخص‌های دیده بانی وضعیت زنان و خانواده

• تشکیل بانک اطلاعات وضعیت زنان و خانواده در سطح ملی مبتنی بر شاخص های نوین

• ایجاد نظام ملی داده کاوی اطلاعات زنان و تدوین گزارش‌های رسمی سالانه ارزیابی وضعیت شاخص‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زنان و خانواده در ایران

• پایش سالانه شاخص‌ها به تفکیک استان‌

۳- تقویت نهاد خانواده و تحقق الگوی پیشرفت ایرانی- اسلامی

• تقسیم کار فرابخشی برای اجرای سیاست‌های کلی خانواده

• پیگیری روند بازنگری نظام حقوقی و قوانین و مقررات مرتبط با حقوق خانواده

• ارتقای دانش حقوقی و مهارت‌های ارتباطی اعضای خانواده با همکاری دستگاههای مسئول

• ارزش گذاری کار خانگی زنان و لحاظ کردن آن در حساب‌های ملی

• توازن میان کار و زندگی با تصویب بسته جامع حمایتی زنان شاغل

• اجرای برنامه‌های ملی مداخله در فرآیند طلاق

• پیگیری راه‌اندازی کلینیک‌های سلامت خانواده توسط دستگاههای ذی ربط برای خدمات بهداشتی، پزشکی، حقوقی، روانشناسی و مشاوره های روانی و اخلاقی

• توسعه شمول بیمه‌های پایه به مشاوره‌های خانواده و کلیه خدمات سلامت محور

• رفع مشکلات اجرایی و اعتباری قانون افزایش مرخصی زایمان

• رفع خلأهای اجرایی قانون کاهش ساعت کاری زنان شاغل دارای شرایط خاص

۴- تدوین پیوست های ارزیابی وضعیت زنان و خانواده برای طرح های ملی

• الزام دستگاه‌های دولتی به تدوین پیوست‌های اجتماعی و فرهنگی و جنسیتی از منظر بهره‌مندی و آسیب‌پذیری زنان

• تدوین دستور کار و جلب مشارکت دستگاه‌های دولتی برای پیشبرد اهداف برنامه ششم توسعه در زمینه های اجتماعی و فرهنگی و جنسیتی

• بررسی تاثیر اجرای طرح ها و برنامه ها بر وضعیت زنان و خانواده ها

۵- توسعه سرمایه اجتماعی و ارتقاء سطح مشارکت عمومی و اجتماعی زنان و دختران

• جلب مشارکت نهادهای مدنی در موضوعات مختلف مرتبط با زنان و خانواده و افزایش کمی و کیفی آنان

• جلب مشارکت گروهها و اقشار مختلف زنان مانند متخصصین، حوزویان، هنرمندان، ورزشکاران، روستاییان و سایر موارد در فرآیندهای توسعه پایدار کشور

• اجرای برنامه ملی تاب‌آوری اجتماعی

• حمایت از توسعه تشکل‌های خیرین و بهره‌مندی از ظرفیت آنان جهت توانمندسازی زنان سرپرست خانوار و زنان آسیب دیده

• تقویت شبکه سازمان های مردم نهاد در حوزه زنان

• تدوین ابتکار عمل موثر و زمان دار و جلب مشارکت رسانه ها، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی از طریق وسایل ارتباط جمعی

• جریان سازی از طریق پویش ها و کمپین های اجتماعی مانند "نه به اعتیاد"، "نه به اسراف غذا"، "نه به خشونت" و نه به پلاستیک

۶- اجرایی شدن منشور حقوق شهروندی برای زنان

• پیگیری تحقق ماده ۱۱ این منشور برای برخورداری زنان از فرصت های اجتماعی برابر و مشارکت فعال و موثر

• پیگیری تحقق ماده ۵۴ منشور حقوق شهروندی با تصویب لایحه جامع تامین امنیت زنان در برابر خشونت و عملیاتی کردن سند ملی امنیت زنان و کودکان در روابط اجتماعی

• تحقق مواد ۳ و ۹۰ منشور حقوق شهروندی با پیگیری از سازمان های مسئول برای ارائه برنامه‌ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی مناسب و آموزش، مشاوره‌های مناسب برای تامین سلامت جسمی و روانی در مراحل مختلف زندگی زنان و در شرایط بیماری و فقر یا معلولیت

• تحقق ماده ۸۹ منشور حقوق شهروندی برای توسعه فضاها و امکانات ورزشی، آموزشی و تفریحات سالم

• تحقق ماده ۸۳ منشور حقوق شهروندی برای فراهم آوردن فرصت‌های برابر در اشتغال رسمی و استخدام بر اساس شایستگی‌ها

۷- استمرار اصلاح نظام حقوقی و رویه‌های قضایی مرتبط با زنان و خانواده

• ارزیابی آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی قوانین موجود بر زنان و خانواده

• تدوین و ارائه لوایح برای اصلاح و قوانین رویه‌های قضایی مربوط به زنان و خانواده

• اصلاح مقررات بخشنامه‌ها، دستورالعمل و آیین‌نامه‌های تبعیض آمیز در دستگاه‌های دولتی

• حمایت از راه‌اندازی مراکز معاضدت قضایی و خدمات مشاوره حقوقی

• برگزاری نشست های موثر مفاهمه میان مجلس، دولت و قوه قضایی و تدوین دستور کار مشترک

۸- ارتقای سلامت و بهداشت جسمانی و روانی زنان و دختران

• دیده بانی و ارزشیابی مستمر دستگاههای ذی ربط در مورد سلامت زنان و خانواده از جمله غربالگری و پیشگیری از بیماری ها، کنترل و مدیریت عوامل تهدید کننده سلامت زنان به‌ویژه در مناطق محروم

• پیگیری اجرای برنامه‌های سلامت زنان با رویکرد ترویج خودمراقبتی

• پیگیری اجرای برنامه ملی سلامت زنان در محیط کار و تدوین و اجرای قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط با ایمن‌سازی محیط شغلی زنان

• تهیه اطلس شیوع انواع آسیب‌های روانی و اجتماعی بین دانش‌آموزان دختر به تفکیک مناطق جغرافیایی

• پیگیری ایجاد نظام جامع اطلاعات بهداشت و سلامت زنان توسط دستگاههای ذی ربط

• برنامه‌ریزی و تخصیص منابع در پیشگیری با نگاه ویژه به گروه‌های در معرض خطر بالا

• ارایه آگاهی های سلامت جنسی و مسائل دوران بلوغ و ارتقای آگاهی خانواده‌ها درباره خطرات ازدواج و بارداری زودرس دختران

• پیگیری خدمات درمانی سلامت روان زنان و دختران در مراکز دولتی تحت پوشش

• تقویت نظام حمایت های اجتماعی از سلامت و مشارکت زنان سالمند

• پیگیری و نظارت در ارایه خدمات بهداشت باروری و زایمان طبیعی

۹-آموزش و ارتقای سلامت و بهداشت جسمانی و روانی دختربچه ها

• ارایه برنامه ارتقای آگاهی‌های خانواده ها نسبت به محافظت از سلامت جسمانی و روانی دختر بچه ها در مقابل خشونت و تعرضات احتمالی

• رصد وضعیت دختربچه ها از نظر اطمینان از شروع به موقع تحصیلات ابتدایی و اجرای برنامه به صفر رساندن تعداد کودکان دختر بازمانده از تحصیل

• پیگیری ایجاد فضای آموزشی مناسب برای دختربچه های آسیب دیده از کار

• ایجاد امکانات ورزشی خاص دختربچه ها و ترویج ورزش زنان از سنین پایین

۱۰- ارتقای امکانات ورزشی و تفریحات زنان و دختران

• پیگیری ایجاد پارک ها و مراکز ورزشی و تفریحی اختصاصی زنان

• پیگیری ارتقاء علمی و فنی نیروی انسانی ورزش بانوان در سطح کشور

• توسعه و تقویت فعالیت‌های ورزشی کارکنان زن

• حمایت از ارتقای امکانات برای ورزش قهرمانی بانوان

• پیگیری ارتقاء جایگاه بین المللی ورزش بانوان با رعایت موازین اسلامی

۱۱- ارتقای سطح و کیفیت آموزش با رویکرد تحقق عدالت آموزشی

• رصد وضعیت آموزش دختران بازمانده از تحصیل و اعلام به دستگاههای ذی ربط

• آموزش خانواده‌ها نسبت به ضرورت باسوادی دختران در مناطق دارای شکاف جنسیتی توسط دستگاههای مسئول

• پیگیری توسعه و استانداردسازی مراکز آموزشی شبانه‌روزی دختران در مناطق محروم

• اصلاح و بازنگری قوانین به منظور تامین آموزش رایگان و اجباری تا پایان دوره متوسطه برای دختران لازم التعلیم، فاقد تابعیت، فاقد اوراق هویت و اسناد اقامتی

• افزایش آموزش های علمی کاربردی و فنی و حرفه ای برای دختران و زنان

۱۲- توانمندسازی زنان و دختران در حفاظت از محیط زیست

• افزایش آگاهی زنان و دختران برای ترویج فرهنگ محیط زیستی از طریق دستگاههای ذی ربط و آموزش های رسمی و غیررسمی

• اجرای برنامه ملی توانمندسازی زنان در مدیریت مصرف منابع و انرژی، اصلاح الگوی مصرف و سبک زندگی و حفظ محیط زیست

• تدوین برنامه مقابله زنان ایرانی با تغییر اقلیم و تاب آوری در قبال اثرات منفی

• توسعه مشارکتی و توانمندسازی زنان روستایی برای حفاظت از محیط زیست و منابع آب

• پیگیری اشتغال زنان فارغ التحصیل رشته های محیط زیست

۱۳-توانمندسازی اقتصادی و افزایش عادلانه فرصت‌های شغلی زنان در بازار کار

• تصویب سند سیاستی– اجرایی اشتغال پایدار زنان

• حمایت از تعاونی‌ها و صندوق‌های اعتباری خرد زنان روستایی و عشایر

• پیگیری استانداردسازی تولیدات زنان روستایی برای توسعه صادرات، تجاری سازی و اشتغال پایدار از دستگاههای مسئول

• حمایت از بازاریابی تولیدات صنایع دستی زنان سرپرست خانوار

• حمایت از برگزاری نمایشگاه‌های عرضه تولیدات و تقویت زمینه‌های بازاریابی، بازاررسانی و بازارداری محصولات

• تقویت نظارت بر بخش خصوصی و حمایت از زنان شاغل در بخش غیررسمی

• توسعه و گسترش بازارچه‌های مرزی در مراکز عمده تجاری جهت عرضه فرآورده‌ها و تولیدات کوچک خانگی، صنایع دستی و تبدیلی زنان

• پیگیری ارائه خدمات مشاوره شغلی و کارآفرینی برای دانشجویان دختر و اجرای طرح‌های کارورزی خاص دختران جوان تحصیلکرده دانشگاهی از دستگاههای ذی ربط

• تدوین برنامه ملی توسعه کارآفرینی سبز برای زنان و دختران فارغ التحصیل دانشگاهی

• اجرای طرح جامع توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار

۱۴- اعمال قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی و توانمندسازی زنان آسیب‌دیده و در معرض آسیب

• پیگیری اجرای هدفمند بیمه‌های فراگیر اجتماعی و چند لایه با تاکید بر زنان سرپرست خانوار، زنان و خانواده‌های آسیب‌دیده و نیازمند، زنان روستایی و عشایر، زنان خانه‌دار و زنان سالمند

• پیگیری و نظارت بر اجرای طرح ملی توانمندسازی اقتصادی خانواده‌های زندانیان و زنان زندانی

• پیگیری و نظارت بر توسعه و تقویت مراکز بازپروری و توانبخشی زنان آسیب دیده توسط دستگاههای مسئول

• رسیدگی به وضعیت زنان ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های فرسوده

• پیگیری و نظارت بر گسترش حمایت زنان معتاد و بهبود یافته توسط دستگاههای ذی ربط

• مهارت آموزی و تقویت و توسعه خودکفایی زنان مناطق محروم، آسیب پذیر و دارای معلولیت

• پیگیری و نظارت بر اجرای برنامه ملی اصلاح و باز اجتماعی کردن زنان و کودکان بزهکار توسط دستگاههای ذی ربط

۱۵- ارتقاء مشارکت سیاسی و مدیریتی زنان براساس شایسته سالاری

• توان افزایی زنان مدیر و نخبه با برگزاری دوره‌های مرتبط در سطح ملی و استانی

• پیگیری اجرای ارتقای دانش و جایگاه مدیریتی زنان در برنامه جامع اصلاح نظام اداری کشور

• ایجاد زمینه و پیگیری افزایش حضور موثر زنان دانش‌آموخته، نخبه و پژوهشگر در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه

• معرفی برنامه "زنان و خانواده در شکوفایی شهری" با رویکرد منشور شهرهای اسلامی

۱۶- همکاری های بین المللی

• برنامه ریزی و اقدام حمایت از مصوبه سازمان ملل در مورد جهان بدون خشونت و افراط گری (Wave) با راهبری زنان و مادران ایرانی حامی صلح

• ایجاد حرکت ملی، منطقه ای و بین المللی برای جلب مشارکت زنان در حفاظت از محیط زیست و مقابله با تغییر اقلیم

• استفاده از تجربیات کشورها با برگزاری نشست ها و حضور در رویدادهای منطقه ای و بین المللی

• جریان سازی در فضای مجازی جهانی برای معرفی نقش موثر و فعال زنان ایرانی در ایجاد تحولات ملی، منطقه ای و بین المللی و استفاده از این تصویر برای تقویت هویت و اعتماد به نفس زنان و دختران ایرانی